Εστιάζοντας στους προσωπικούς μας στόχους

           Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του ατόμου προσδιορίζονται διάφοροι στόχοι και επιδιώξεις, προσωπικές, οικογενειακές είτε κοινωνικές, επαγγελματικές, που αλλάζουν συχνά και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Η επίτευξη των εκάστοτε στόχων δεν είναι πάντα εφικτή, και συχνά δυσχεραίνεται λόγω παραγόντων, οι οποίοι δεν αφορούν πάντα το άτομο που επιδιώκει κάτι. Το ενδεχόμενο υλοποίησης του στόχου μας ωστόσο συνδέεται με το βαθμό της προσπάθειας και της εστίασης που έχουμε στην επιδίωξή μας.

          Πράγματι, ο βαθμός της επιθυμίας και της προσήλωσης σε ένα στόχο επηρεάζει τις πιθανότητες επιτυχίας στις επιδιώξεις μας. Η επιτυχία έρχεται μετά από έναν αριθμό προσπαθειών, που μπορεί να είναι ελάχιστες είτε περισσότερες. Επειδή δε γνωρίζουμε πόσες προσπάθειες χρειάζονται θα πρέπει να διατηρήσουμε την ένταση και τη διάρκεια της προσπάθειας, δίχως να παραιτηθούμε. Η επιμονή στην προσπάθεια και στη διατήρηση του στόχου θα συμβάλλει στην επίτευξή του. 

           Σε περιπτώσεις όπου οι επιδιώξεις του ατόμου δεν επιτυγχάνονται άμεσα, η προσπάθεια δυσχεραίνεται εξαιτίας της απογοήτευσης που προκαλεί η αποτυχία, καθώς και λόγω διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων, που μας αποσυντονίζουν και μας απομακρύνουν από τον στόχο μας. Είμαστε πραγματικά προσηλωμένοι στη δική μας ζωή;Εστιάζουμε στη δική μας εξέλιξη ή μήπως κάνουμε σπατάλη χρόνου και ενέργειας με τις επιδιώξεις και τις ζωές των άλλων;

           Παρόλο που η ανάπτυξη της κοινωνικής μας ζωής συμβάλλει στην προσωπική μας ανάπτυξη και η κοινωνικότητα προάγει την ψυχική μας υγεία, η διαρκής ενασχόληση με τις συμπεριφορές, τα προβλήματα, τις σχέσεις και τις ζωές των γύρω μας μας απομακρύνει από την εκπλήρωση των δικών μας στόχων. Ενώ το να βοηθάμε τους άλλους είναι θαυμάσιο, όταν είναι εφικτό, χρειάζονται όρια όσον αφορά την ενασχόληση με τις ζωές των γύρω μας. Η εμμονή με τις συμπεριφορές άλλων ατόμων και με παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε αναστέλλει τις προσπάθειες για τις δικές μας επιδιώξεις, μας στερεί χρόνο και ενέργεια και αποδυναμώνει την επιδίωξη των στόχων μας. 

           Δεδομένου ότι οι στόχοι μας είναι εφικτοί, ανεξάρτητα από το βαθμό δυσκολίας τους και ανεξάρτητα από τον αριθμό των αποτυχημένων προσπαθειών, είναι σημαντικό να εστιάσουμε στην προσέγγισή τους, προσπαθώντας με ένταση και κυρίως με επιμονή. Η επιτυχία βρίσκεται μπροστά μας και θα φανεί όταν απομακρύνουμε τα περιττά στοιχεία που την επισκιάζουν!

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Ο θυμός για τις πράξεις των άλλων

           Στα διάφορα στάδια της ζωής διαπιστώνεται η επίδραση της συμπεριφοράς των άλλων ατόμων στη σκέψη, τη συναισθηματική κατάσταση και τις αντιδράσεις μας. Η επίδραση της συμπεριφοράς άλλων ατόμων μπορεί να είναι ιδιαίτερα θετική, λειτουργώντας ενισχυτικά και παρέχοντας έμπνευση και ώθηση στη ζωή μας!Ωστόσο οι ίδιες αρχές της Ψυχολογίας που χρησιμοποιούνται προς όφελος του ατόμου είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση προκειμένου να βλάψουν. Τον τελικό λόγο για την επίδραση των πράξεων των άλλων στη ζωή μας τον έχουμε εμείς.

           Στην περίπτωση όπου οι ενέργειες των γύρω μας μας επηρεάζουν αρνητικά, καθώς οι άλλοι προσπαθούν να ασκήσουν έλεγχο, να διαμορφώσουν καταστάσεις προς όφελός τους, να ανατρέψουν επιλογές μας και να προκαλέσουν πίεση, είναι αναμενόμενο να δημιουργηθούν δυσάρεστα συναισθήματα. Σε πολλές τέτοιες καταστάσεις τα άτομα αντιδρούν με την εκδήλωση θυμού απέναντι στους άλλους, την επίδειξη επιθετικών αντιδράσεων, την έκφραση έντονης δυσαρέσκειας και τη συνεχή και μόνιμη ενασχόληση με τις πράξεις των άλλων. Η εν λόγω αντιμετώπιση μπορεί να αποβεί περισσότερο επιβλαβής για το άτομο από τους υποτιθέμενους "εχθρούς" του.

           Η επικέντρωση στην ενασχόληση με τις αρνητικές πράξεις των άλλων εγκλωβίζει το άτομο σε μια κατάσταση αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων και το εμποδίζει από το να επεξεργαστεί τα θετικά συμβάντα της ζωής του. Ο χρόνος περνάει και ο θυμός μπορεί να γίνει χρόνιος επενεργώντας αρνητικά σε όλη την ψυχική κατάσταση του ατόμου, που εξακολουθεί να βιώνει νοητικά συμπεριφορές που μπορεί να εκδηλώθηκαν πριν χρόνια και πλέον δεν είναι απειλητικές!

           Η νοητική αναπαραγωγή όλων των απρόσφορων δυσάρεστων συμπεριφορών των άλλων τελικά τις ενδυναμώνει και αναστέλλει τις δικές μας θετικές σκέψεις, τα ευχάριστα συναισθήματα, τη δημιουργικότητα και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών που θα προάγουν τη δική μας ζωή. Κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργείται στασιμότητα και ευνοείται η απώλεια ευκαιριών γύρω μας γιατί είμαστε τόσο απασχολημένοι με τις πράξεις των άλλων.

           Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αρνητικών συμπεριφορών απέναντι στο άτομο, η επίτευξη της αποδυνάμωσης των δυσμενών πράξεων των άλλων είναι δυνατή όταν τερματιστεί η ενασχόληση του ατόμου με τις εν λόγω συμπεριφορές. Η εκκίνηση μπορεί να γίνει με τη διακοπή της κάθε κριτικής απέναντι στις πράξεις των άλλων. Ο τερματισμός της κριτικής αυτής είναι δυνατό να επιτρέψει ήδη την ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων και εποικοδομητικών σκέψεων. Μήπως δεν πρέπει να παίρνουμε προσωπικά τις επιθέσεις άλλων ατόμων;Τελικά οι σκέψεις των άλλων για εμάς είναι προσωπική μας ευθύνη; Μήπως το παρελθόν δεν είναι πια απειλητικό; Η υπέρβαση του θυμού για τις πράξεις των άλλων αποτελεί μια εποικοδομητική εμπειρία που θα καταστήσει εφικτή τη γνωστική απελευθέρωση, τη διαμόρφωση θετικής συναισθηματικής κατάστασης, την ανάπτυξη δημιουργικών συμπεριφορών, διαφυλάσσοντας την ψυχική υγεία του ατόμου. Η ιδανική στιγμή για τον τερματισμό του θυμού αυτού είναι η συντομότερη!

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Η Προσωπικότητα του ατόμου

           Η Προσωπικότητα αποτελεί βασικά ψυχοκοινωνική έννοια, που περιλαμβάνει μια σειρά από γνωρίσματα, ιδιότητες, στάσεις και συμπεριφορές. Διαμορφώνεται με μοναδικό για κάθε άνθρωπο τρόπο, έτσι η προσωπικότητα του ενός είναι διαφορετική από την προσωπικότητα του άλλου. Η διαμόρφωση της προσωπικότητας εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και οι αλλαγές που συντελλούνται καθορίζονται από τα βιώματα του ατόμου.

           Ήδη από την έναρξη της ζωής του ατόμου αναπτύσσεται η προσωπικότητά του, η οποία θα καθοριστεί, αφενός από βιολογικούς, αφετέρου από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Συνεπώς, στη διαμόρφωση της προσωπικότητας δεν επιδρούν μόνο εγγενείς παράγοντες, αλλά και στοιχεία φυσικά και κοινωνικά.

           Η προσωπικότητά μας αναπτύσσεται με βάση τις επιδράσεις του οικογενειακού μας πλαισίου και των αλληλεπιδράσεων που δημιουργούνται εντός αυτού, με βάση τη διαπαιδαγώγηση από τους γονείς, αλλά και ανάλογα με τις αλληλεπιδράσεις σε κοινωνικό πλαίσιο με άτομα του κοινωνικού μας περιβάλλοντος. Η σύνθεση της προσωπικότητάς μας προσδιορίζεται επίσης από την ποιότητα της εκπαίδευσης, και το κατά πόσο είναι επαρκές το εκπαιδευτικό μας πλαίσιο. Επιπρόσθετα, οι επαγγελματικές συνθήκες και οικονομικές παράμετροι επιδρούν στην προσωπικότητα. 

           Στο πλαίσιο της προσωπικότητας εμπεριέχονται οι νοητικές λειτουργίες της σκέψης, οι συναισθηματικές διεργασίες και οι συμπεριφορές που εκδηλώνονται από τα άτομα. Η σύνδεση ανάμεσα στον τρόπο σκέψης, τη συναισθηματική κατάσταση και την εκδήλωση της συμπεριφοράς διαμορφώνει τη μοναδικότητα και τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου. 

Η ικανότητα αντίληψης των διαφορετικών απόψεων άλλων ατόμων

           Στο πλαίσιο των διαδικασιών αυτοβελτίωσης του ατόμου είναι καθοριστική η ανάπτυξη της ικανότητας γνωστικής ευελιξίας και κατανόησης της διαφορετικότητας των αντιλήψεων των άλλων. Η αποδοχή των απόψεων που διαφέρουν από τις αντιλήψεις του ατόμου θα συμβάλλει στον εμπλουτισμό των αντιλήψεών του, εξασφαλίζοντας έτσι περαιτέρω δυνατότητες σε νοητικό επίπεδο.

           Σε διάφορες καταστάσεις αντιστοιχούν διάφορες απόψεις. Επιτυγχάνοντας την αντίληψη των διαφορετικών απόψεων ανακαλύπτουμε νέες μεθόδους αντιμετώπισης διαφόρων ζητημάτων. Η προσέγγιση του ίδιου ζητήματος από άλλα άτομα  μπορεί να είναι διαφορετική, και αυτή τη διαφορετικότητα καλούμαστε να κατανοήσουμε.

           Η αντίληψη μιας κατάστασης διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με τις διαδικασίες γνωστικής επεξεργασίας, τις διεργασίες της σκέψης, τις συναισθηματικές εμπειρίες, τη δομή της προσωπικότητας, καθώς και τα βιώματα, που είναι στα διάφορα άτομα διαφορετικά. Η αντιμετώπιση του ίδιου ζητήματος μπορεί να διαφέρει και αναλόγως με την κατάσταση και τις συνθήκες όπου βρισκόμαστε.

           Κάθε άτομο διαθέτει την προσωπική του αντίληψη για ένα ζήτημα, που ενδεχομένως και να είναι παρόμοια και αντίστοιχη με την αντίληψη άλλου ατόμου, είναι ωστόσο δυνατό και να διαφέρει απόλυτα. Είναι έτσι δυνατή η προσέγγιση του ίδιου συμβάντος και της ίδιας κατάστασης διαφορετικά από διάφορα άτομα, που αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις με διαφορετικό τρόπο. Η εμφάνιση εποικοδομητικών συμπεριφορών, που προσδιορίζονται από προσαρμοστικότητα, ενισχύεται μέσα από την ικανότητα ολικής αντίληψης μιας κατάστασης, στην οποία περιλαμβάνονται τόσο θετικές, όσο και αρνητικές όψεις.

           Η ευελιξία της σκέψης και η ικανότητα συνολικής προσέγγισης προάγει την ανάπτυξη εποικοδομητικών αντιδράσεων και οδηγεί στη δημιουργία περισσότερο θετικών διαπροσωπικών σχέσεων, συμβάλλοντας στην προσωπική και ψυχοκοινωνική μας ανάπτυξη. Η αποδοχή των αντιλήψεων των άλλων ατόμων περιλαμβάνεται στις κοινωνικές δεξιότητες που εξελίσσουν την κοινωνική ζωή, ενώ ευνοεί την έκφραση αποδοχής του ατόμου από τα άλλα άτομα.

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

 Η εμμονή με τα θετικά συναισθήματα

           Η εμμονή με τα θετικά συναισθήματα αναφέρεται στην ύπαρξη ενός ψυχαναγκασμού για το να βιώνονται διαρκώς αποκλειστικά και μόνο ευχάριστα και θετικά συναισθήματα, αποκλείοντας τα αρνητικά, ανεξάρτητα σε ποια κατάσταση βρίσκεται το άτομο. Πρόκειται για την τάση του να είναι τα άτομα συνεχώς χαρούμενα, δίχως δυσάρεστες εμπειρίες, βιώνοντας θετικά συναισθήματα, ασχέτως με τα γεγονότα που υπάρχουν.   

           Η προσδοκία για τη συνεχή και μόνιμη ύπαρξη χαράς δεν είναι ωστόσο ρεαλιστική, ενώ δεν είναι λειτουργική για το άτομο η πεποίθηση ότι τα άλλα άτομα βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση ευφορίας. Είναι σημαντικό το να μπορεί το άτομο να έχει αντίληψη και πεποιθήσεις με λειτουργικότητα, που να εναρμονίζονται με αυτά που συμβαίνουν. 

           Η ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων αποτελεί κάτι φυσιολογικό, καθώς με αυτόν τον τρόπο συμμετέχουμε στο σύνολο των γεγονότων και των εμπειριών της ζωής. Τα άτομα έχουν δικαίωμα στα αρνητικά συναισθήματα, σε περιπτώσεις όπου αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις. Είναι παράλογο και πιεστικό το να "εξαναγκάζεται" το άτομο να βιώνει ευχάριστα συναισθήματα, σε περιπτώσεις δυσάρεστων γεγονότων και το να αντιμετωπίζεται η θλίψη ή ο θυμός του ως κάτι που δεν επιτρέπεται. Τα αρνητικά συναισθήματα συνήθως αξιολογούνται δυσμενώς και απορρίπτονται από το κοινωνικό πλαίσιο του ατόμου, που με τη συμπεριφορά του αποθαρρύνει τη διατήρηση των συναισθηματικών αυτών καταστάσεων.  

           Όμως η ύπαρξη των αρνητικών συναισθημάτων είναι αναγκαία για το άτομο, και δικαιολογημένη, όταν αυτό που βιώνεται συναισθηματικά ταιριάζει με την πραγματικότητα που βιώνει το άτομο. Και μάλιστα, τα αρνητικά συναισθήματα έχουν αξία. Η συναισθηματική κατάσταση της αγωνίας μπορεί να οδηγήσει στην επίλυση κάποιου προβλήματος, που σε κατάσταση ηρεμίας και εφησυχασμού δεν θα λυνόταν. Η λύπη για κάποια συμπεριφορά του ατόμου μπορεί να το οδηγήσει σε εποικοδομητική αλλαγή, αναπτύσσοντας καλύτερη συμπεριφορά. Η αξία των αρνητικών συναισθημάτων βρίσκεται επίσης και στις πληροφορίες που περιέχονται στα συναισθήματα αυτά, μαθαίνοντάς μας πράγματα για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε...Επιπλέον, η προσκόλληση του ατόμου στη διαρκή χαρά και η εμμονή στις εύκολες ευχάριστες καταστάσεις αποτρέπει την ανθεκτικότητα του ατόμου, το οποίο δεν προσπαθεί σε δύσκολες καταστάσεις. 

           Τα αρνητικά συναισθήματα θα πρέπει επομένως να είναι αποδεκτά και να αντιμετωπίζονται ως κομμάτι των εμπειριών του ατόμου, αποφεύγοντας τη μη ρεαλιστική, συνεχή επιδίωξη της ευτυχίας, όταν δε συνάδει με την κατάσταση όπου αντιμετωπίζει το άτομο. 

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα της σκέψης 

           Κατά τη διαδικασία της δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων έχει μεγάλη σημασία το να μπορέσει το άτομο να κατανοήσει τη διαφορετική άποψη των άλλων και να εκφράσει σεβασμό απέναντι στην διαφορετικότητα. Ένα γεγονός προσεγγίζεται διαφορετικά από διάφορα άτομα, και ο καθένας αντιλαμβάνεται ένα γεγονός με έναν συγκεκριμένο τρόπο, βάσει του οποίου θα αντιδράσει απέναντι σε αυτό, αναπτύσσοντας αντίστοιχα σκέψεις και συναισθήματα. Υπάρχει ωστόσο η δυνατότητα για τη δημιουργική σύνδεση όλων των απόψεων και των αντιλήψεων διαφορετικών ατόμων. 

           Η τεχνική των 6 σκεπτόμενων καπέλων, που αναπτύχθηκε από τον E. de Bono, συμβάλλει στον εντοπισμό των συνεπειών μιας απόφασης, προσεγγίζοντάς την από διάφορες πλευρές, καθώς και στην κατανόηση των αντιδράσεων άλλων ατόμων σε περίπτωση κάποιου νέου εγχειρήματος. Η εν λόγω τεχνική χρησιμοποιείται σε κοινωνικά  και συναισθηματικά θέματα και προάγει τη δημιουργικότητα του ατόμου κατά τη λήψη αποφάσεων.   

           Το Λευκό καπέλο αναφέρεται στη συγκέντρωση και την ανάλυση δεδομένων, τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις, τη δημιουργία αναλογιών και σε γενικά στοιχεία. Γίνεται μελέτη των δεδομένων που υπάρχουν, αναζητώντας γνώση μέσω αυτών.  

           Το Κόκκινο καπέλο απεικονίζει την έκφραση σκέψεων, που γίνεται αυθόρμητα, καθώς και την εκδήλωση των συναισθημάτων του ατόμου. Τα διάφορα ζητήματα προσεγγίζονται μέσα από τη συναισθηματική λειτουργία δίχως αιτιολόγηση. 

           Το Μαύρο καπέλο αντιστοιχεί στις λογικές αρνητικές σκέψεις και την ύπαρξη καχυποψίας όσον αφορά κάποιο θέμα. Εδώ το άτομο εστιάζει στα μειονεκτήματα ενός πλάνου, ευνοώντας τη δημιουργία άλλων λύσεων, ώστε να αποτραπούν πιθανοί κίνδυνοι, διαπιστώνοντας κινδύνους από πριν.  

           Το Κίτρινο καπέλο αποτυπώνει τη δημιουργία θετικών και δημιουργικών σκέψεων και τον εντοπισμό δυνατοτήτων και πλεονεκτημάτων. Το άτομο αντιλαμβάνεται εδώ τις ευκαιρίες, που απορρέουν από μια απόφαση. 

           Το Πράσινο καπέλο περιλαμβάνει την ανάπτυξη ιδεών και τρόπων βελτίωσης, τη διαμόρφωση νέων προσεγγίσεων. Το άτομο ανακαλύπτει δημιουργικές λύσεις για την επίλυση κάποιου προβλήματος.

           Το Μπλε καπέλο αντιστοιχεί στον καθορισμό προτεραιοτήτων και στον σχεδιασμό, την οργάνωση και τον προγραμματισμό κάποιων δράσεων. Το καπέλο αυτό αναφέρεται στον προσδιορισμό ενός προβλήματος και την ανάπτυξη σκέψεων σχετικά με αυτό το πρόβλημα. 

           Δεδομένου ότι η διαχείριση ενός ζητήματος από το σύνολο των προσεγγίσεων συγχρόνως δεν είναι εφικτή, είναι αναγκαίος ο διαχωρισμός διαφορετικών τρόπων προσέγγισης. Η χρήση του κάθε καπέλου δίνει τη δυνατότητα εστίασης και αλλαγής στον τρόπο σκέψης. Το άτομο μπορεί να αντιληφθεί διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά ένα θέμα, να παραμείνει συγκεντρωμένο σε κάποιον στόχο, αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα της σκέψης του, ενισχύοντας συγχρόνως τη διαδικασία λήψης απόφασης. 

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc. 

Η ευθύνη του ατόμου για αυτό που είναι

           Κάθε άτομο αναπτύσσει τη δράση του και συμμετέχει σε πλήθος δραστηριοτήτων, δεχόμενο ένα σύνολο επιδράσεων, που προέρχονται από το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον. Ο βαθμός επίδρασης των διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, καθώς και σε συνάρτηση με τον εκάστοτε παράγοντα που ασκεί επιρροή. Κι ενώ η επίδραση των πράξεων των άλλων στη ζωή του ατόμου είναι υπαρκτή, την ευθύνη για το αποτέλεσμα της επίδρασης την έχει το ίδιο το άτομο.

           Οι δυνατότητες του ατόμου όσον αφορά την αυτοβελτίωση και την ανάπτυξη των ικανοτήτων του είναι απεριόριστες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των ατόμων του περιβάλλοντός του. Το ίδιο το άτομο μπορεί να επικεντρωθεί στη διεύρυνση των γνωστικών του οριζόντων, να αναζητήσει τη μάθηση, να χρησιμοποιήσει τις νοητικές διεργασίες του όλο και περισσότερο. Ο ανθρώπινος νους εξασκείται και αναπτύσσεται μέσα από τη χρήση του, κι όχι στην αδράνεια και τη στασιμότητα.  

          Η αφιέρωση χρόνου στην αυτοβελτίωση και την προαγωγή της υγείας μας είναι αναμφισβήτητα ευεργετική. Μέσα από μια καλύτερη οργάνωση μπορούμε να βρούμε μισή ή μία ώρα για κάποια σωματική άσκηση. Η υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών θα συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας μας, βελτιώνοντας και την ψυχική μας υγεία. Σταδιακά ο υγιεινός τρόπος ζωής θα αποτελέσει συνήθεια, και τα οφέλη από τη διατήρηση σωστών συνηθειών θα είναι πολλαπλά.

           Κατά την πορεία της σωματικής, γνωστικής και συναισθηματικής αυτοβελτίωσής μας, μπορούμε να διεκδικήσουμε τους στόχους μας, επιδεικνύοντας επιμονή και διατήρηση των προσπαθειών μας. Απαιτείται προσοχή στη διαχείριση των πιθανών ανασταλτικών επιρροών των άλλων απέναντι στις επιδιώξεις και τους στόχους που θέτουμε. Μήπως το περιβάλλον μας διατηρεί χαμηλές προσδοκίες όσον αφορά τις ικανότητές μας και έναν γενικότερο προβληματισμό; Μήπως άμεσα ή έμμεσα μας προσανατολίζει προς την παθητικότητα, την αναβλητικότητα και την εγκατάλειψη της προσπάθειας;Αξίζει να προσέξουμε αυτές τις αρνητικές επιδράσεις, οι οποίες συνδέονται με τη στασιμότητα και την επικράτηση του φόβου...Ακόμα και σε αυτό το θέμα της υπέρβασης των αποτρεπτικών επιρροών των άλλων η ευθύνη είναι δική μας. Ας εστιάσουμε στην επίτευξη των δικών μας στόχων, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τις επιλογές μας και για τις ενέργειές μας, αγνοώντας το φόβο, και αντικαθιστώντας τις αρνητικές σκέψεις με θετικές πράξεις!

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Διαρκής επίτευξη στόχων ή προσήλωση σε αυτά που έχουμε ήδη πετύχει;

           Στην πορεία της ζωής μας, ανά διαστήματα πετυχαίνουμε στόχους μας και ολοκληρώνουμε διάφορους κύκλους επιδιώξεων, βιώνοντας τα θετικά συναισθήματα της επίτευξης ενός σκοπού. Οι στόχοι μας διαφέρουν ανά περίοδο της ζωής μας, κι έτσι η μία προσπάθεια ακολουθεί την άλλη, και βρισκόμαστε συχνά μονίμως στην ίδια κατάσταση του να προσπαθούμε για κάτι και να θέλουμε κάτι..

           Συχνά έχω ακούσει ανθρώπους να μου λένε για το αίσθημα έλλειψης ικανοποίησης παρότι έχουν πετύχει ένα σκοπό, που προσπάθησαν πολύ να προσεγγίσουν. Κι όμως, η στιγμή της επίτευξης ακολουθείται σύντομα από τη δημιουργία νέου στόχου, που συχνά ενισχύεται και από το κοινωνικό περιβάλλον. Το περιβάλλον μας συχνά μας "προτρέπει" να επιδιώξουμε το επόμενο, να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα, είτε πρόκειται για επαγγελματικά είτε προσωπικά και οικογενειακά ζητήματα.

          Ενώ αναμφισβήτητα η επίτευξη στόχων είναι θετική εμπειρία, που συμβάλλει στην προσωπική μας ανάπτυξη, αναπτύσσοντας το αίσθημα ελέγχου μας σε καταστάσεις της ζωής, είναι άραγε μια διαρκής επιδίωξη στόχων το ζητούμενο για μια ευτυχισμένη ζωή; Γιατί αν διαρκώς επιδιώκουμε το επόμενο, πότε θα βιώσουμε τα θετικά συναισθήματα που απορρέουν από όσα αποκτήσαμε ήδη; Βρισκόμαστε επομένως σε μια κατάσταση έλλειψης ικανοποίησης άσχετα από όσα έχουμε πετύχει, ακόμα κι αν έχουμε αποκτήσει πολλά.

           Στην περίπτωση όπου κάθε στόχος δε θα ήταν ποτέ αρκετός για τα θετικά μας συναισθήματα και θα δεσμευόμασταν σε ένα διαρκή αγώνα για το "επόμενο" θα χάναμε την εμπειρία της συνειδητοποίησης του πόσα έχουμε αποκτήσει! Το συναίσθημα της ευτυχίας συνδέεται όμως με όσα έχουμε στη ζωή, κι όχι τις κοινωνικές επιταγές για το τι θα έπρεπε να έχουμε.

           Χωρίς να υποκύψουμε στην παγίδα της αναβλητικότητας και της παραίτησης, ας συνειδητοποιήσουμε την αξία των στόχων που έχουμε πετύχει ως τώρα. Βρισκόμαστε εκεί που θέλαμε να ήμασταν παλιά. Το εάν θα προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα θα πρέπει να αποτελέσει προσωπική μας απόφαση, μόνο σε περίπτωση που κάτι είναι δικό μας όνειρο, και τότε, ναι να το κυνηγήσουμε με όλη μας τη δύναμη, επιτυγχάνοντας το ακατόρθωτο! Μόνο τότε!

Γράφει η Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Η τοξική επίδραση στις ανθρώπινες σχέσεις

           Στο πλαίσιο των κοινωνικών μας συναναστροφών εμφανίζονται συχνά συμπεριφορές, που σε καμία περίπτωση δεν μας επηρεάζουν θετικά, παρά ασκούν δυσμενή επιρροή, η οποία καταλήγει να μας βλάπτει. Μιλάμε τότε για τοξικές συμπεριφορές και τοξικά άτομα, που μπορεί να βρίσκονται στο επαγγελματικό περιβάλλον, στις κοινωνικές μας σχέσεις, στην προσωπική μας ζωή, ακόμα και μέσα στην οικογένειά μας. 

          Θα πρέπει ξεκάθαρα να αναγνωρίσουμε ποιες καταστάσεις είναι τοξικές, για να μπορέσουμε να απομακρυνθούμε από αυτές. Στις τοξικές συμπεριφορές ανήκει ο αρνητισμός, ο οποίος εκδηλώνεται από άτομα που βυθίζονται σε μια συνεχή καταστροφολογία και παρουσιάζουν δυσφορία, η οποία είναι κουραστική για τους άλλους. Ενδεχομένως και να εμπλέκονται σε αρνητικές συζητήσεις για άλλα άτομα, ενώ επιλέγουν την αδράνεια και την παθητικότητα. Η διατήρηση της σχέσης με αυτά τα άτομα προέρχεται από ενοχές ή και την πίεση που ασκούν για να συνεχιστεί η επικοινωνία.

          Στις τοξικές καταστάσεις ανήκει επίσης η επιθετική συμπεριφορά. Τα επιθετικά άτομα χρειάζονται την επιβολή στους άλλους, και προσβάλλουν τους γύρω τους, ενώ επικρατούν με φωνές και εκδηλώσεις θυμού. Δημιουργούν συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας.

           Ωστόσο, αρνητική επίδραση μπορεί να έχει και η εκδήλωση μιας υποτιθέμενης αδυναμίας, από άτομα που αναθέτουν τις υποχρεώσεις τους στους άλλους, στους οποίους αναπτύσσουν ενοχές. Τα άτομα αυτά εκφράζουν διαρκώς παράπονα, επιδιώκουν τη συμπαράσταση και εκδηλώνουν αυτολύπηση. Παρουσιάζοντας αθώα εικόνα, δείχνουν ότι βρίσκονται σε ανάγκη από τους άλλους, και υποτίθεται ότι είναι απολύτως απαραίτητη η συμπόνοια και η στήριξη από τα άλλα άτομα.

          Στις τοξικές συμπεριφορές ανήκει και η επιμονή των ατόμων στο να αλλάξουν τους άλλους, βάζοντάς τους σε μια διαρκή επιδίωξη επίτευξης. Στην περίπτωση αυτή, οι δέκτες αυτής της συμπεριφοράς θα πρέπει συνεχώς να αποδεικνύουν κάποια πράγματα, και να ασχολούνται με τους άλλους. Επιπλέον, γίνονται συγκρίσεις με άλλα άτομα και αναπτύσσονται συναισθήματα ανεπάρκειας.

          Οι τοξικές καταστάσεις είναι συνυφασμένες επίσης με τη ναρκισσιστική διαταραχή. Εδώ το άτομο παρουσιάζει μια ιδανική εικόνα στους άλλους. Επιδιώκει τον θαυμασμό και την αναγνώριση, ενώ προκειμένου για την επίτευξη των στόχων του χρησιμοποιεί την εκμετάλλευση άλλων ατόμων. Δεν έχει ενσυναίσθηση και επικεντρώνεται στο πως θα κερδίσει από τους άλλους.

          Μια σημαντική παράμετρος των τοξικών επιδράσεων είναι η επανάληψη των ίδιων σφαλμάτων. Το άτομο δηλαδή επαναλαμβάνει την ίδια αρνητική συμπεριφορά, χωρίς να προσπαθεί να διορθώσει τα λάθη του. Έτσι, παρουσιάζονται ξανά και ξανά οι ίδιες συμπεριφορές.

Γράφει η Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Αντιμετωπίζοντας τα τοξικά άτομα

           Οι τοξικές καταστάσεις είναι δυνατό να παρουσιάζονται στον εργασιακό χώρο, στο κοινωνικό περιβάλλον, στη συντροφική σχέση ή και στην οικογένεια, είτε πρόκειται για αρνητισμό, είτε για επιθετική συμπεριφορά, είτε για αδυναμία, είτε για πίεση ώστε ν' αλλάξουμε, είτε για άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή ή άτομα, που κάνουν τα ίδια λάθη ή άτομα, που μας οδηγούν σε αυτοκαταστροφή, επαναφέροντάς μας στο παρελθόν. Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει να απέχουμε από τις εκάστοτε τοξικές συμπεριφορές.

           Το να απομακρυνθούμε ωστόσο από τοξικές καταστάσεις δεν είναι εύκολο..Σε περίπτωση όπου το τοξικό άτομο βρίσκεται στο ίδιο επαγγελματικό περιβάλλον είναι σίγουρα δύσκολο να το αποφύγουμε, μπορούμε όμως να αποφύγουμε τη συναισθηματική εμπλοκή στις καταστάσεις που προκύπτουν. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η συμπεριφορά που εκδηλώνεται δεν είναι άμεσα συνυφασμένη με εμάς, κι έτσι να μην τη θεωρούμε προσωπικό μας θέμα.

           Η αποφυγή των τοξικών καταστάσεων δεν είναι εύκολη ωστόσο, στις περιπτώσεις όπου τα τοξικά άτομα ανήκουν στο στενό περιβάλλον μας . Συχνά, υπάρχει άρνηση της τοξικής κατάστασης από εμάς, η οποία γίνεται ασυνείδητα. 

           Η διατήρηση της τοξικής σχέσης τροφοδοτείται από το συναίσθημα ενοχής. Από τη δημιουργία ενοχών πηγάζει η τρυφερότητα προς άτομα που εμφανίζονται ως αδικημένα, και που έχουμε την πεποίθηση ότι μας χρειάζονται. Κάποιες φορές, η πεποίθηση αναφορικά με το ότι είμαστε απαραίτητοι στους άλλους, μας δημιουργεί συναισθήματα αυτεπάρκειας και ανωτερότητας.

           Σε κάποιες περιπτώσεις, η τοξική κατάσταση συντηρείται λόγω ανασφάλειας και φόβου. Μπορεί να υπάρχει φόβος για την κρίση άλλων ανθρώπων ή αβεβαιότητα, η οποία προκαλεί άγχος. Η αλλαγή φαίνεται τότε επικίνδυνη και αποφεύγεται. Το άτομο φοβάται τη μοναξιά και το ενδεχόμενο μη αντικατάστασης της τοξικής σχέσης με κάποια άλλη σχέση.

          Όλα αυτά μας αποτρέπουν από την αντιμετώπιση των τοξικών συμπεριφορών, κι έτσι οι συμπεριφορές αυτές επαναλαμβάνονται, χωρίς να μπορούμε να τις αλλάξουμε, μειώνοντας την αυτοπεποίθησή μας και απορροφώντας την ενέργειά μας.. Συγχρόνως, το άτομο χάνει το αίσθημα κυριαρχίας στη ζωή του, την αυτοτέλεια και τη χαρά μέσα από τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση. Τελικά αξίζει τον κόπο;

          Ενώ τα άτομα που επιδεικνύουν τοξικές συμπεριφορές αρνούνται τις ευθύνες, θα πάρουμε μόνοι μας την ευθύνη της απαλλαγής μας από την τοξική κατάσταση. Η λύση βρίσκεται στην ικανότητά μας να αρνηθούμε. Είναι δύσκολο να το κάνουμε κάποιες φορές, αλλά αν το καταφέρουμε θα απομακρυνθούμε από τις δυσάρεστες επιπτώσεις των καταστάσεων αυτών. Έτσι, σε κάθε περίπτωση όπου κάτι δεν συμβαδίζει με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας,  αρνούμαστε ξεκάθαρα, βάζοντας όρια!

Γράφει η Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Tο στρες στη ζωή μας

           Tο στρες αποτελεί βίωμα κοινό στους ανθρώπους, που βιώνεται ωστόσο με διαφορετικό τρόπο από το κάθε άτομο. Tο στρες βιώνεται σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος, που είναι διαφορετικά για κάθε άτομο. Έτσι, το στρες σχετίζεται με την εσωτερική κατάσταση του οργανισμού, όπου υπάρχουν ψυχοβιολογικές αντιδράσεις. Παρουσιάζεται μία ένταση στον οργανισμό και το άτομο βιώνει το στρες στο κεφάλι, το στομάχι, τους ώμους, τον λαιμό.

           Παράλληλα, υπάρχουν συναισθηματικές αντιδράσεις, που είναι η εμπειρία αρνητικών συναισθημάτων, όπως η λύπη, ο θυμός, οι ενοχές. Η εγρήγορση του οργανισμού, όταν βιώνεται το στρες μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα κάποιων ατόμων, καθώς και το αίσθημα αποτελεσματικότητάς τους.

           Τι όμως πυροδοτεί αυτό το βίωμα στο άτομο; Ενδεχομένως να πρόκειται για καταστάσεις, που προκαλούν προβλήματα, και τις οποίες δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Μπορεί να είναι προσωπικά, οικογενειακά ή εργασιακά ζητήματα, κάποια μικροπράγματα, που όμως επιδρούν στο άτομο. Έτσι, κάποιο γεγονός, εξωτερικό από εμάς, απρόβλεπτο ή προβλεπόμενο, προκαλεί στρες, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε. 

           Κάθε άτομο τελικά βιώνει τη δική του προσωπική εμπειρία, η οποία είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής του με το περιβάλλον του. Άρα, στο βίωμα του στρες εμπλέκονται εσωτερικά στοιχεία του ατόμου, καθώς και εξωτερικά.  

           Τα άτομα αντιμετωπίζουν με διαφορετικούς τρόπους το στρες που βιώνουν, και ασφαλώς έχουν διαφορετικές μεταξύ τους νοητικές αντιδράσεις σε κάθε γεγονός. Όταν κάποιο συμβάν, το οποίο δεν μπορούμε να ελέγξουμε, αναπτύσσει το στρες, ο τρόπος σκέψης μας έχει τη δύναμη να το περιορίσει, καθώς πραγματοποιείται μια γνωστική εκτίμηση του κινδύνου στον οποίο βρισκόμαστε. Ασφαλώς και οι σκέψεις μας μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα στρες που βιώνουμε, αν αναμένουμε μια δυσμενή έκβαση του ''απειλητικού'' συμβάντος και πιστεύουμε στην ανεπάρκειά μας.  

            Λαμβάνοντας υπόψη τις διαστάσεις του στρες, ας εστιάσουμε στη δυνατότητα που έχουμε να μειώσουμε τα επίπεδά του μέσα από τις γνωστικές μας διεργασίες. Ο τρόπος γνωστικής αντιμετώπισης των εξωτερικών γεγονότων και οι σκέψεις μας μπορούν να αποδυναμώσουν τους παράγοντες που μας ''απειλούν'', ελαττώνοντας το στρες, που βιώνουμε. Η χρησιμοποίηση στρατηγικών διαχείρισης του στρες, η οποία διαφέρει από άτομο σε άτομο, θα βοηθήσει επίσης σημαντικά στη μείωσή του..Ας εστιάσουμε λοιπόν στις σκέψεις μας και σε μια γνωστική διαδικασία που θα μειώσει το στρες και ας επιστρατεύσουμε αποτελεσματικές τακτικές διαχείρισής του!

Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Share this page