Ψυχοπαιδαγωγική παρέμβαση σε παιδιά με ειδικές ανάγκες

           Στα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι συχνά απαραίτητη η επίτευξη προσαρμογής με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή η ύπαρξη σχέσης εξάρτησης από τους άλλους, εξαιτίας των νοητικών ή σωματικών ελλειμμάτων. Τα ελλείμματα που παρουσιάζονται καθιστούν απαραίτητη τη στήριξη του παιδιού, προκειμένου για την οποία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι σωστές, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού, ψυχοπαιδαγωγικές παρεμβάσεις. 

       Είναι σημαντικό, αφενός να σχεδιάζουμε, αφετέρου να υλοποιούμε τις ψυχοπαιδαγωγικές μας προσεγγίσεις, εστιάζοντας μεμονωμένα στο κάθε παιδί, το οποίο άλλωστε διαθέτει τον δικό του τρόπο ανάπτυξης, τα δικά του γνωρίσματα και ανάγκες. Ξεκινάμε από τη διαπίστωση των ικανοτήτων που διαθέτει το παιδί συνολικά, και εφαρμόζουμε ψυχοπαιδαγωγικές προσεγγίσεις, επιδιώκοντας την απόκτηση δεξιοτήτων για τη ζωή του παιδιού.

           Καθώς το κάθε παιδί είναι μοναδικό, αναπτύσσεται αλληλεπίδραση ανάμεσα στον εγκέφαλο του παιδιού και το εκάστοτε πλαίσιο όπου βρίσκεται το παιδί, και μέσα από την αλληλεπίδραση αυτή δημιουργείται το βίωμα της πραγματικότητας. Στο πλαίσιο της εφαρμογής των ψυχοπαιδαγωγικών παρεμβάσεων θα πρέπει να δίνουμε έμφαση στο ρόλο των βιωμάτων του παιδιού, αξιοποιώντας τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, προκειμένου για την προαγωγή των δεξιοτήτων του παιδιού.

          Στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των ψυχοπαιδαγωγικών  παρεμβάσεων στα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι σημαντικό να αξιοποιούμε τη δυναμική των εμπειριών και των αλληλεπιδράσεων  του παιδιού, στοχεύοντας σε βιώματα με δημιουργικότητα και στην ανάπτυξη της ψυχικής υγείας και της συναισθηματικής επάρκειας του παιδιού. Έτσι,  στηρίζουμε το παιδί, δίνουμε έμφαση στην αλληλεπίδραση και την επικοινωνία μαζί του, ενισχύουμε τη συναισθηματική έκφραση. Η διαμόρφωση των βιωματικών εμπειριών του παιδιού θα πρέπει να περιλαμβάνει τα απαιτούμενα ερεθίσματα, που χρειάζονται για να στηρίξουμε την ανάπτυξη του παιδιού και να προάγουμε τις δεξιότητές του.

           Στις επιδιώξεις των ψυχοπαιδαγωγικών παρεμβάσεων θα πρέπει να εντάσσεται επίσης η στήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Προκειμένου για την προαγωγή της ανάπτυξης των παιδιών είναι σημαντική η διαφύλαξη της επικοινωνιακής σχέσης των γονέων με το παιδί. Άλλωστε, το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία της ανάπτυξης του παιδιού, είτε έχει ειδικές ανάγκες είτε αναπτύσσεται δίχως γνωστικά ή σωματικά ελλείμματα...

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Η δραματοποίηση

           Η δραματοποίηση είναι προσέγγιση, η οποία συμβάλλει στο να υλοποιήσουμε ψυχοπαιδαγωγικούς σκοπούς στην περίπτωση παιδιών με ειδικές ανάγκες, προσπαθώντας να προάγουμε την ανάπτυξη της μοναδικότητας του κάθε παιδιού. Οι εκάστοτε σκοποί των ψυχοπαιδαγωγικών παρεμβάσεων μεταβάλλονται, σε συνάρτηση με τη μοναδικότητα του παιδιού, και τον ιδιαίτερο, συγκεκριμένο για το παιδί, χαρακτήρα των αναγκών του.

        Κατά τη δραματοποίηση επιστρατεύουμε τη θεατρική πράξη, χρησιμοποιώντας τεχνικές ίδιες με αυτές του ψυχοδράματος, καθώς και άλλες τεχνικές. Θα επιλέξουμε τις τεχνικές, που θα εφαρμόσουμε στην προσέγγιση της δραματοποίησης, ανάλογα με την ιδιαιτερότητα και τις ανάγκες της ομάδας μας. Με βάση μάλιστα τις ανάγκες των ατόμων της ομάδας προσδιορίζεται και ο ρόλος του ειδικού - εμψυχωτή. Στη δραματοποίηση χρησιμοποιούμε την κίνηση, χωρίς να είναι απαραίτητη η ομιλία του παιδιού, και ενθαρρύνουμε την εμπλοκή της φαντασίας του. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες της μουσικής και του παιχνιδιού. Χρησιμοποιούμε ασκήσεις ισορροπίας και προσανατολισμού.

          Μέσω της δραματοποίησης επιδιώκουμε : τη συναισθηματική ανάπτυξη, την ανάπτυξη της προσωπικότητας, την αλλαγή συμπεριφορών, την προαγωγή των ικανοτήτων του παιδιού. Η ένταξη του παιδιού στην ομάδα θα πρέπει να οδηγήσει στην ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων στο παιδί, στο οποίο επιτρέπεται να λειτουργήσει δημιουργικά, σε ένα κλίμα ασφάλειας και αποδοχής. Το παιδί θα καταφέρει να γνωρίσει και να αποδεχτεί τον εαυτό του, και να γίνει περισσότερο αυτόνομο. Μέσα από το παιχνίδι, κατά τη δραματοποίηση, εξωτερικεύονται συναισθήματα, σκέψεις και επιθυμίες του παιδιού, ενώ τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους ενισχύοντας τις ικανότητές τους.

           Η συμμετοχή του παιδιού στην ομάδα παρέχει τη δυνατότητα μιας αυτοεικόνας, έτσι όπως διαμορφώνεται από την οπτική των άλλων, δηλαδή των μελών της ομάδας. Ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας διαφέρει από το πώς μας βλέπουν οι άλλοι..Έτσι, το παιδί είτε εμφανίζει ψυχοδιανοητικό πρόβλημα είτε ψυχολογικό, μπορεί να ενισχυθεί στην αμφισβήτηση χαρακτηριστικών του, που μπορεί να αλλάξει, προάγοντας την αλλαγή. Συγχρόνως, τα μέλη της ομάδας θα αναγνωρίσουν χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα του παιδιού, τα οποία το ίδιο το παιδί αγνοούσε, ενδυναμώνοντας έτσι την αυτοεκτίμηση του παιδιού.

          Μέσα από τις αλλαγές που ευνοεί, η προσέγγιση της δραματοποίησης επιδρά στον ψυχισμό του παιδιού, έχοντας ψυχοθεραπευτικό ρόλο. Ασφαλώς, ανάλογα με το αν η παρέμβαση στο παιδί έχει ψυχοπαιδαγωγικό ή θεραπευτικό προσανατολισμό, καθορίζεται και ο αντίστοιχος ρόλος του ειδικού.

Συγγραφέας άρθρου: Σουσουγένη Ευαγγελία, ψυχολόγος, MSc.

Share this page